Gastroi̇ntesti̇nal Stromal Tümörler Ve Cerrahi̇ Tedavi̇si̇

Gastrointestinal stromal tümörler (GIST), sindirim sistemi boyunca yer alan nadir fakat potansiyel olarak agresif seyirli yumuşak doku tümörleridir. Bu tümörler genellikle mide ve ince bağırsaklarda görülmekle birlikte, özofagus, kolon, rektum ve periton gibi daha az yaygın alanlarda da oluşabilir. GIST’ler, sindirim sistemindeki interstisyel Cajal hücrelerinden kaynaklandığı düşünülen mezenkimal tümörlerdir.

GIST’lerin, gastrointestinal sistemin diğer tümörlerinden farklı olarak kendine özgü moleküler ve histopatolojik özellikleri bulunur. Bu tümörler KIT (CD117) veya PDGFRA mutasyonları ile karakterize olup, tedavi ve prognoz açısından bu moleküler profil önemli rol oynar. Hastalığa ve tedavi sürecine dair kritik noktaları Prof. Dr. Nurkan Törer anlatıyor:

GIST Tümörlerinin Oluşumu ve Yayılım Mekanizmaları

GIST’lerin gelişiminde en sık rastlanan genetik değişiklikler, KIT proto-onkogenindeki mutasyonlardır. Bu mutasyonlar, hücre yüzeyindeki tirozin kinaz reseptörlerinin sürekli olarak aktif hale gelmesine neden olur. Bu durum, hücre proliferasyonu ve tümör oluşumuna yol açar.

Bununla birlikte, bazı GIST’lerde KIT mutasyonu yerine PDGFRA geninde mutasyonlar gözlenir. Bu genetik farklılıklar tümörün biyolojik davranışını, tedaviye yanıtını ve klinik seyri belirleyebilir. GIST’lerin büyük bir kısmı primer olarak lokalize kalmakla birlikte, özellikle karaciğer ve peritoneal yüzeylere metastaz yapma potansiyeline sahiptir.

GIST Tümörlerinde Belirti ve Bulgular

GIST'ler, genellikle erken dönemde belirti vermeyebilir ve tesadüfi olarak endoskopi, görüntüleme ya da cerrahi sırasında tespit edilebilir. Ancak tümör büyüdükçe şu belirtiler gelişebilir:

• Karın ağrısı veya rahatsızlık hissi
• Sindirim problemleri (şişkinlik, erken doyma)
• Gastrointestinal kanama (dışkıda kan, melena)
• Ele gelen kitle
• Anemi ve buna bağlı halsizlik

Belirtiler, tümörün yerleşim yerine ve büyüklüğüne göre farklılık gösterebilir. Örneğin mide yerleşimli GIST’lerde mide kanaması daha sık görülürken, ince bağırsakta yer alan tümörler daha çok tıkanıklık belirtileri ile ortaya çıkabilir.

Tanı Yöntemleri ve Klinik Değerlendirme

GIST şüphesi olan hastalarda tanı koymak için çeşitli görüntüleme yöntemlerine başvurulur. En sık kullanılan yöntemler şunlardır:

Kontrastlı BT (Bilgisayarlı Tomografi): Tümörün boyutu, yeri ve yayılımı hakkında bilgi verir.

Endoskopik ultrasonografi (EUS): Özellikle mide tümörlerinde derinlik ve lenf nodu durumu değerlendirilir.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Pelvik bölgedeki GIST’lerde tercih edilir.

İğne biyopsisi: Rutin uygulanması önerilmez.  Genellikle EUS eşliğinde yapılır ve bazı arada kalınan ve emin olunamayan durumlarda histopatolojik tanı sağlar.

Tanı aşamasında hem tümörün büyüklüğü hem de mitotik aktivitesi değerlendirilerek risk sınıflandırması yapılır.

Risk Sınıflandırması ve Moleküler Özellikler

GIST’lerde hastalığın seyrini öngörebilmek için risk sınıflandırması kullanılır. En yaygın sınıflandırmalardan biri NIH risk kriterleridir. Bu sınıflama, tümörün çapı, mitotik hızı ve yerleşim yeri gibi faktörlere dayanır.

Düşük risk: Küçük çaplı ve düşük mitotik aktivite

Orta risk: Orta büyüklükte ve/veya orta düzey mitoz

Yüksek risk: Büyük çaplı, yüksek mitotik aktiviteye sahip veya metastatik tümörler

Ayrıca genetik analizler sayesinde KIT mutasyonunun ekzon düzeyi, PDGFRA mutasyon tipi gibi detaylar tedavi planlamasında yol gösterici olabilir.

Cerrahi Tedavi Yaklaşımı ve Hazırlık Süreci

GIST tedavisinde ilk ve en etkili yaklaşım, uygun hastalarda cerrahi rezeksiyondur. Cerrahinin amacı, tümörün çevre dokulara zarar vermeden tamamen çıkarılmasıdır. Laparotomi ya da laparoskopik yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Cerrahiye karar verilirken şu kriterler dikkate alınır:

• Tümör boyutu ve lokalizasyonu
• Komşu organlarla ilişkisi
• Metastaz varlığı
• Hastanın genel sağlık durumu

Cerrahi öncesi dönemde, tümörün sınırları, damar yapılarıyla ilişkisi ve çıkartılabilirliği detaylı şekilde planlanmalıdır. Bu aşamada multidisipliner yaklaşım esastır.

Minimal İnvaziv Cerrahi ve Laparoskopik Teknikler

Teknolojideki gelişmeler sayesinde GIST’lerde minimal invaziv cerrahi yöntemler ön plana çıkmaktadır. Mide’ de yerleşen ve çok büyük olmayan  GIST’ler için laparoskopik rezeksiyon güvenli ve etkin bir seçenektir.

Bu yöntemin avantajları şunlardır:

• Daha az postoperatif ağrı
• Daha kısa hastanede kalış süresi
• Daha hızlı iyileşme
• Kozmetik üstünlük

Ancak bazı vakalarda tümörün laparoskopik olarak çıkarılması uygun olmayabilir. Bu durumda açık cerrahi tercih edilir.

Cerrahi Sonrası İzlem ve Nüks Riski

Cerrahi sonrası hastalar dikkatli bir şekilde izlenmelidir. Nüks riski, tümörün mitotik aktivitesine, büyüklüğüne ve cerreahi sınırların temiz olmasına bağlıdır. İzlem sürecinde:

• 3-6 ayda bir BT ile kontrol
• Klinik muayene ve laboratuvar testleri
• Nüks şüphesi durumunda ileri görüntüleme

GIST’ler genellikle lenf nodlarına yayılım yapmaz, bu nedenle lenfadenektomi genellikle gerekli değildir. Ancak lokal nüks ve uzak metastaz riski nedeniyle uzun dönem takip önerilir.

Adjuvan ve Neoadjuvan Tedavi Yaklaşımları

Cerrahi sonrasında, yüksek riskli hastalarda adjuvan imatinib (tirozin kinaz inhibitörü) tedavisi önerilebilir. Bu tedavi, nüks riskini azaltmakta önemli bir rol oynar.

Öte yandan, tümör büyükse veya cerrahi olarak çıkarılması zor bir yerdeyse, neoadjuvan imatinib tedavisi uygulanarak cerrahi öncesi ilaç verilip tümör küçültülür ve daha güvenli bir cerrahi sağlanır. Tedavi süresi ortalama 6-12 aydır ve tümörün ilaca yanıtı düzenli görüntüleme ile takip edilir.

GIST Hastalarında Yaşam Kalitesi ve Takip

GIST tanısı alan bireylerde tedavi kadar psikososyal destek ve yaşam kalitesinin artırılması da önemlidir. Cerrahi sonrası dönemde:

• Beslenme düzeninin yeniden yapılandırılması
• Fiziksel aktivitenin kontrollü şekilde artırılması
• Psikolojik destek sağlanması
• Düzenli kontrollerin aksatılmaması

Hastaların çoğu cerrahi ve medikal tedavi sonrasında yaşamlarına normal şekilde devam edebilir. Ancak sürekli takip ve bilinçli davranış, uzun dönem sonuçları olumlu etkileyebilir.

GIST ve Cerrahi Tedavi Hakkında Sık Sorulanlar

GIST ölümcül müdür?

Her GIST aynı değildir. Düşük riskli olanlar uzun süre sessiz kalabilirken, yüksek riskliler agresif seyredebilir. Cerrahi ve uygun medikal tedavi ile kontrol mümkündür.

Cerrahiden sonra tekrarlar mı?

Nüks ihtimali, risk sınıfına göre değişir. Yüksek riskli tümörlerde adjuvan tedavi ile bu oran düşürülebilir.

GIST kalıtsal mıdır?

Çoğu GIST sporadik olarak gelişir. Ancak nadir bazı kalıtsal sendromlarla ilişkili tipler de vardır.

İlaç tedavisi ne zaman başlanır?

Genellikle ameliyat sonrası yüksek riskli hastalarda ya da ameliyat öncesi tümör küçültmek amacıyla verilir.

Gastrointestinal Stromal Tümörler ve Cerrahi Tedavisi Hizmeti Verdiğimiz Şehirler

Prof. Dr. Nurkan Törer, gastrointestinal stromal tümörlerin (GIST) cerrahi tedavisinde uzmanlaşmış ekibiyle birlikte, Adana merkezli olarak modern teknolojik donanım eşliğinde başarılı operasyonlar gerçekleştirmektedir.

Adana’daki merkez dışında, cerrahi planlama ve hasta yönlendirme süreçlerinde; Gaziantep, Mersin, Şanlıurfa, Hatay, Elazığ, Kayseri, Osmaniye, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Batman, Malatya, Sivas, Kilis, Karaman, Konya, Siirt, Mardin, Hakkari, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Adıyaman, Muş, Şırnak, Aksaray ve Erzincan gibi birçok şehirden gelen hastalara da aktif olarak hizmet sunulmaktadır.

GIST tedavisinde cerrahi müdahale, tümörün büyüklüğü, yerleşimi ve yayılım durumu gibi kriterlere göre titizlikle planlanmakta; her hasta için kişiselleştirilmiş bir tedavi süreci oluşturulmaktadır. Erken tanı ve doğru cerrahi yaklaşım, tedavi başarısını doğrudan etkileyen en önemli faktörler arasındadır.

Gastrointestinal Stromal Tümör Cerrahisi Fiyatları

GIST cerrahisi fiyatları; hastalığın evresi, uygulanacak cerrahi teknik, ekipte yer alan uzmanların deneyimi ve kullanılacak ekipmanlara göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca operasyonun yapılacağı sağlık kuruluşunun teknolojik olanakları, ameliyat öncesi hazırlıklar ve ameliyat sonrası bakım süreçleri de maliyeti belirleyen önemli faktörlerdendir. Cerrahinin gerçekleştirileceği şehir de bu kapsamda etkili olabilir. Gastrointestinal stromal tümörlerin cerrahi tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak ve randevu oluşturmak için Prof. Dr. Nurkan Törer ile iletişime geçebilirsiniz.