Gastroenteroloji Cerrahisi Nedir? Hangi Hastalıkları Tedavi Eder?
Gastroenteroloji; besinleri çiğneme, yutma, sindirme ve emilim yoluyla enerjiye dönüştürüp atıkları vücuttan dışarı boşaltma işlevini yerine getiren sindirim sistemi hastalıklarını tedavi eden tıbbi disiplindir. Bu uzmanlık alanı genel olarak; yemek borusu (özofagus), mide, ince ve kalın bağırsaklar, karaciğer (hepatoloji), safra kesesi ve safra yolları ile pankreas hastalıklarının tanı ve tedavisiyle ilgilenir.
Bu organlarda görülen reflü, gastrit, ülser, irritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı, ülseratif kolit, hepatitler, siroz, safra taşları ve pankreatit gibi rahatsızlıklar, gastroenterolojik hastalıklar olarak sınıflandırılır. Sindirim sistemi hastalıkları sıklıkla ilaç tedavisiyle kontrol altına alınır. Bazı durumlarda endoskopik işlemler ya da cerrahi müdahale gerekebilir.
Tedavi planı, hastalığın türüne ve bireyin ihtiyaçlarına göre kişiye özel olarak belirlenirken, beslenme düzeni ile yaşam tarzı değişiklikleri de bu sürecin vazgeçilmez bir unsurudur. Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Nurkan Törer, gastroenterolojik cerrahi hakkında merak edilenleri anlattı.
Gastroenteroloji Cerrahisi Nedir?
Gastroenteroloji cerrahisi, sindirim sisteminde ortaya çıkan yapısal sorunların ya da ilaçla tedavi edilemeyen hastalıkların cerrahi metotlarla tedavi edildiği ciddi bir ihtisas dalıdır. Yemek borusundan rektuma kadar uzanan sindirim kanalının yanı sıra mide; bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi, pankreas gibi organlarda gelişen önemli rahatsızlıklarda devreye girer. Bu cerrahi dal, hem açık hem de laparoskopik (kapalı) tekniklerle hastaya özel müdahaleler sunarak yaşam kalitesini artırmayı amaçlar. Gastroenteroloji bilim dalı ile gastroenterolojik cerrahi bilim dalı birbirine karıştırılmamalıdır. Gastroenteroloji, dahiliye anabilim dalının alt branşı iken gastrointestinal cerrahi, genel cerrahi anabilim dalının alt branşıdır.
Gastroenteroloji Hangi Hastalıkları Tedavi Eder?
Tanı, ilaçlarla tedavi ve endoskopi gibi girişimsel işlemleri de kapsayan gastroenteroloji branşının (dahiliye yan dalı) ilgilendiği başlıca alt alanlar ve hastalık grupları şunlardır:
- Yemek Borusu (Özofagus) Hastalıkları: Reflü, özofajit, akalazya vb.
- Mide Hastalıkları: Gastrit, ülser, Helicobacter pylori enfeksiyonu vb.
- İnce ve Kalın Bağırsak Hastalıkları: İrritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak hastalığı vb.
- Karaciğer Hastalıkları: Hepatitler, siroz, yağlı karaciğer hastalığı, karaciğer enzim yüksekliği, genetik karaciğer bozuklukları, karaciğer kist/tümörleri vb.
- Safra Kesesi ve Safra Yolları Hastalıkları: Safra kesesi iltihabı, safra taşları, (kolesistit), safra yolları tıkanıklıkları vb.
- Pankreas Hastalıkları: Pankreasın iltihaplanması (pankreatit), kistik oluşumlar ve iyi ya da kötü huylu tümörler.
Gastroenteroloji Cerrahisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Modern teknolojiler, sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinde kritik bir rol oynar. Günümüzde tedavi süreçleri, hasta odaklı ve kişiselleştirilmiş uygulamalar sayesinde çok daha hızlı ilerlemektedir. İlaç tedavilerinin yetersiz kaldığı durumlarda ve tüm diğer Gastrointestinal hastalıklarda ve tümörlerde cerrahi gerektiğinde Gastroenterolojik Cerrahi devreye girer. Karın içinde küçük kesilerden ince aletler ve kamera kullanılarak yapılan minimal invaziv (kapalı) ameliyat sistemi olan laparoskopik cerrahi, hastalara daha az ağrı ve hızlı iyileşme imkanı sunar. Bu yaklaşımın gelişmiş versiyonu olan robotik cerrahi ise, robot kollarının cerrah tarafından uzaktan kontrol edilmesiyle daha hassas ve karmaşık operasyonların yapılmasına olanak tanır. Laparoskopik cerrahide şu uygulamalar yer alır:
Laparoskopik Obezite Cerrahisi:; Obezite tedavileri, laparoskopik (kapalı) teknikle hayata geçirilen ameliyatlarla başarıyla gerçekleştirilmektedir. Bu çerçevede yapılan operasyonlar arasında en yaygın olanlardan biri sleve gastrektomiolup, komplikasyon riski minimum düzeydedir. Ameliyat sonrası hasta, konforlu ve hızlı bir iyileşme süreciyle normalle döner.
Laparoskopik Gastroözefajeal Cerrahisi: Mide asidinin yemek borusuna (özofagus) kaçmasıyla gelişen reflü ve mide fıtığı (hiatal herni), laparoskopik cerrahi ile tedavi edilebilmektedir.
Laparoskopik Bağırsak Ameliyatları: İnflamatuvar bağırsak hastalıkları gibi tedaviye yanıt vermeyen durumlarda, subtotal kolektomi, ileo-anal J poş, total protokolektomi, anterior rezeksiyon ve aşağı anterior rezeksiyon gibi cerrahi işlemler laparoskopik (kapalı) yöntemle uygulanabilir.
Laparoskopik Apandektomi: Apandisit, acil cerrahi müdahale gerektiren yaygın bir karın rahatsızlığıdır. Günümüzde apandiks alınması işlemi, açık ameliyat yerine minimal invaziv bir yöntem olan laparoskopik teknikle, küçük kesiler kullanılarak yapılmaktadır. Bu uygulama sayesinde hastalar genellikle birkaç gün içinde günlük yaşamlarına dönebilmektedir.
Laparoskopik Kolesistektomi: Kolesistektomi, safra kesesinde taş oluşumuna bağlı olarak gelişen iltihap, tıkanıklık ve sarılık gibi sorunların tedavisinde safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Modern tıpta bu ameliyat, laparoskopik (kapalı) yöntemle uygulanarak hastayı daha az ağrı ve daha hızlı bir iyileşme süreciyle buluşturur.
Gastroentoloji Cerrahisinde Multidisipliner Uygulamalar Nelerdir?
Gastroenteroloji cerrahisi, birçok branşla iş birliği halinde planlanır. Bu alanlar şöyle sıralanabilir:
- Radyoloji (örneğin; BT, MR ve girişimsel görüntüleme)
- Patoloji (alınan doku örneklerinin mikroskobik incelenmesi),
- Gastroenteroloji (endoskopik tanı ve takip),
Tıbbi onkoloji (kanser tedavisinde ilaç uygulamaları) ve Radyasyon (ışın) onkolojisi.
