Günümüzde fıtık olgularının tedavisinde kullanılan yamaların önemli bir bölümü sentetik materyallerden üretilmektedir. Yani fıtık ameliyatlarında kullanılan yamalar genellikle inorganik maddelerden üretilmiş birer protez olarak değerlendirilebilir. Polimer yapıya sahip yamaların büyük bir çoğunluğu plastik sınıfı içerisinde yer alır. Bu yamalar ilk olarak üretiminde kullanılan materyale göre sınıflandırılırlar. Protezin bir tek maddeden mi yoksa birkaç farklı maddenin birleşiminden mi oluştuğu önemli kriterlerden biridir. Fıtık onarımında yama tercihinde bulunurken fıtığın tipi ve yamanın yerleştirileceği anatomik bölge dikkate alınarak karar verilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Nurkan Törer, fıtık ameliyatlarında kullanılan yamalar hakkında bilgi verdi.
Fıtık Ameliyatlarında İdeal Yama Özellikleri Nelerdir?
Fıtık ameliyatlarında kullanılacak yamaların sahip olması gereken bazı özellikler vardır. Bunlar;
- Yamanın hastanın ihtiyaç duyduğu yapı, boyut ve şekilde üretilebilmesi gerekir.
- Üretimde kullanılan maddenin kansere neden olmayacak bir madde olması önemlidir.
- Kullanılacak yamanın hastada alerjik reaksiyona yol açmaması gerekir.
- Fıtık onarımında kullanılacak yamanın insan dokusu ile kolayca entegre olabilen, aşırı inflamasyona ve yabancı cisim reaksiyonuna neden olmayacak bir maddeden üretilmesi gerekir.
- Kullanılacak yama, hastanın karın içi basıncının ve karın duvarı hareketlerinin neden olduğu mekanik gerilime dayanabilecek güçte olması gerekir.
- Doku sıvıları ile reaksiyona girmeyecek, kimyasal açıdan inert bir yapıda olmalıdır.
- Kolaylıkla sterilize edilebilen yamalar tercih edilmelidir.
Üretildikleri Materyale ve Şekil Özelliklerine Göre Fıtık Yamaları
Günümüzde fıtık cerrahisinde kullanılan yamalar arasında sentetik yamalar çoğunluktadır. Sentetik yamaların büyük bölümü ise standart polipropilen yamadır.
Geniş gözenekli ve hafif yamalar özellikle kesi yeri fıtıklarında oldukça başarılıdır. Fakat genel anlamda standart yamalara karşı net bir üstünlüğünden söz etmek doğru değildir.
Kasık fıtıklarında prostetik malzemeden üretilmiş standart yamalar oldukça başarılıdır. Bunun dışında kasık fıtıklarında kullanılan polipropilen veya polyester yapıdaki yamalar da mevcuttur. Bu yamaların bir yüzündeki polilaktik asit kancalar dikiş gerektirmez ve bir süre sonra kaybolur. Bu özellik ameliyattan sonra kısa ve uzun vadede hastaya büyük bir konfor sağlar. Bu tip yamalar kapalı cerrahi yöntemi ile gerçekleştirilen ameliyatlarda özellikle bu yamalar avantaj sağlar.
Bileşik Yamalar
Klasik ağırlıktaki yamalar hastaların karın duvarında kimi zaman hareket kısıtlığına veya sertliğe neden olabilir. Vücut yamayı yabancı bir cisim olarak algılandığı için hastada rahatsızlığa neden olur. Bu yüzden bileşik yamalar geliştirilmiştir. Daha geniş gözenekli olan bu yamalar daha hafif yapıdadır.
Bileşik yamalar kısmi olarak vücut sıvıları tarafından emilir ve kaybolur. Standart polipropilen yamalar basınç ve gerilme gibi durumlara karşı oldukça dayanıklıdır. Ancak bileşik yamalar da yeterince dirence sahiptir ve karın duvarındaki fıtık olgularının onarılmasında güvenle kullanılabilirler. Bu tür yamalar özellikle daha büyük bir yamaya ihtiyaç duyulan kesi yeri fıtıklarında kullanılmaktadır. Çünkü büyük, ağır yamalar kullanıldığında karın duvarında meydana gelen sertlik, hareket zorluğu ve yabancı cisim hissinden kaynaklanan sorunlar daha çok ortaya çıkar.
Bir Yüzü Yapışmaz Maddeyle Kaplı Yamalar
Bu türdeki yamaların bir tarafı vücut dokularına yapışmasını engelleyen özel bir madde ile kaplanmıştır. Yamanın hastanın karın içerisine yerleştirilmesi gerektiğinde bu tür yamalardan faydalanılır. Yamalarda temel materyal çoğu zaman polipropilen ya da polyesterdir. Bu maddeler vücut dokularına ve karın içerisinde yer alan organlara yapışma eğilimindedir. Bağırsaklara doğrudan temas etmesi sakıncalı olan bu yamalar bağırsak tıkanıklıklarına ya da fistüllere neden olabilirler. Tüm bu tehlikelerin önüne geçebilmek için yamanın iç yüzeyi, yapışmayan maddelerle kaplanır. Çift yüzlü yama (Dual Yama) adı verilen bu tür yamalar yüksek teknoloji gerektirdiği için üretim maliyetleri yüksektir. Laparoskopik operasyonlarda genellikle bu tür yamalar kullanılır. Ayrıca karın duvarının bir bölümünün kaybedildiği veya dokuların birbirine yaklaştırılamadığı olgularda açık ameliyatlarda da bu tip yamalar kullanılabilir.
Biyolojik (Doğal) Yamalar
Biyolojik yamalar donör dokusundan alınarak laboratuvar ortamında üretilirler. Günümüzde biyolojik yama üretiminde sığır derisi insan derisi ve benzeri dokular kullanılabilmektedir. Doku nakli denilebilecek bu yaklaşımda kullanılan yamalar kolajen bakımından zengin oldukları için de faydalıdır. Biyolojik yama da yüksek maliyetli bir tercihtir. Fakat başka bir tedavi yöntemi mümkün olmadığında tercih edilir. Dayanıklılık bakımından da çok cazip olmadığına yönelik görüşler mevcuttur.
Fıtık Ameliyatlarında Kullanılan Yamalara Bağlı Komplikasyonlar Nelerdir?
Yama kullanmak tümü ile masum bir müdahale değildir. Kusursuz ve ideal bir yama henüz üretilebilmiş değildir. Bu yüzden bazı komplikasyonlara neden olabilmektedir. Bu komplikasyonların bazıları tümü ile cerrahi operasyondan bağımsız şekilde yamaya özgü olarak ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar:
Seroma – Yama kullanılan bölgede vücut sıvılarının birikmesi ve biriken bu sıvının emilememesi bu komplikasyona yol açar. Seroma kendisini bir şişlik biçiminde gösterir. Bu durumun nedeni vücudun yabancı bir cisim olarak tanımladığı yamaya karşı gösterdiği reaksiyondur. Seroma komplikasyonu küçük gözenekli yama uygulamalarında daha çok karşımıza çıkar.
Enfeksiyon – Yamalar sonuç itibari ile vücudumuz için yabancı cisimlerdir. Bu yüzden vücuda yerleştirilen diğer protezler gibi yamalar da mikropların çoğalıp enfeksiyon oluşturması için uygun bir zemin yaratır. Bu enfeksiyonun önlenebilmesi için operasyondan önce hasta damardan antibiyotik uygulanabilir.
Yamanın Çekmesi – Sentetik yamalar zaman içerisinde küçülme eğilimi gösterir. Bu komplikasyon küçük gözenekli yamalarda çok daha bariz şekilde görülür. Yamanın çekerek küçülmesi bir süre sonra sağlamlaştırılmak istenen bölgenin açıkta kalarak yeniden fıtıklaşmasına neden olabilir. Bunun haricinde küçülen yama bir çeşit kitle etkisi meydana getirebilir. Yamanın toplanması rahatsızlıkları ve ağrı şikayetlerini de beraberinde getirebilir.
Bağırsak Yapışıklığı ve Tıkanıklığı – Sentetik yamalar vücut dokularına ve karın içi organlara yapışabilirler. Bu yüzden temas ettiği takdirde bağırsaklarda yapışıklıklara ve tıkanıklıklara neden olabilir. Bağırsak içeriğinin karına veya cilt dışına çıkmasına neden olan fistüller oluşturabilir.
