Safra kesesi, karaciğerin üretti ve besinlerdeki yağları sindirmemizi sağlayan safra sıvısını depolamakla görevli bir organdır. Karnın sağ üst bölümünde ve karaciğerin hemen altında yer alır. Sindirim sisteminin önemli parçalarından biri olan safra kesesinde safra taşları meydana gelebilir. Safra taşları çoğunlukla zararsız olmakla birlikte sağ üst karın ağrısı, ateş, sarılık, mide bulantısı, kusma ve sırt ağrısı gibi şikayetlere neden olabilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Nurkan Törer, safra kesesi taşı nasıl düşer sorusunu sizler için yanıtladı.
Safra Kesesi Taşı Nedir?
Safra kesesi taşı, safra kesesinde meydana gelen kolesterol veya bilirubinden oluşan sert ve çakıl taşına benzeyen, sertleşmiş safra birikintileridir. Mide bulantısı, kusma, sırt ve karın ağrıları gibi şiddetli belirtilere neden olabilen safra kesesi taşları, safra kanalına ve oradan da bağırsağa düşebileceği gibi büyüklüğüne ve yarttığı sorunun derecesine göre tıbbi müdahale de gerektirebilir.
Safra Kesesi Taşı Neden Olur?
Safra kesesi taşları; safra kesesinde fazla miktarda kolesterol ve bilirubin birikmesinden ya da yeterince safra tuzunun bulunmamasından dolayı gelişebilir. Safra kesesinin tam olarak boşaltılamaması safra kesesi taşı oluşumunun temel nedenidir.
Safra Kesesi Taşı Kendiliğinden Düşer Mi?
Safra kesesi; karaciğerden bağırsağa giden safra yolları sistemine bağlı bir organdır. Yapısı itibariyle ters bir armuda benzer. Safra kesesi içerisinde meydana gelen bir taşın çapı, safra kanalının çapından daha küçükse önce safra yollarına sonrasında da onikiparmak bağırsağına düşebilir. Kimi zaman iki ila üç santimetreden büyük safra kesesi taşları, safra kesesi duvarını aşındırır ve komşu organları delip geçerek gastrointestinal sisteme geçebilir.
Yağlı ağır yemeklerden sonra kasılmaya başlayan safra kesesi, içindeki safrayı ve varsa taşları önce kanala sonra bağırsağa doğru iter. Bu durumda taşlar safra kanalına düşebilir.
Bazı safra kesesi taşları fiziksel özelliklerinden dolayı safra yollarının bağırsağa bağlandığı noktadan geçemez ve kanal içinde sıkışabilir. Sıkışan bu taşlar da kişinin vücudunda çeşitli noktalarda safra yolu tıkanıklığına neden olabilirler. Özellikle pankreas ağzının tıkanması ve sonrasında gelişebilecek pankreas iltihabı (pankreatit) ölümcül sonuçlar doğurabilecek tehlikeli bir hastalıktır.
Safra Kesesi Taşı Saptanınca Ne Yapmak Gerekir?
Safra kesesinde taş oluşumu saptandığı zaman, ilk olarak söz konusu safra kesesi taşının herhangi bir semptom (şikayet) yaratıp yaratmadığı sorgulanır. Biliyer kolik yaşayanlar (yemeklerden 1-2 saat sonra başlayıp 3-4 saat süren kramp tarzı ağrılar), safra kesesi iltihabı öyküsü bulunanlar, ciddi gaz şikayetleri yaşayanlar ve safra taşından kaynaklı olarak kolanjit ya da pankreatiti geçirenler ameliyat olmalıdır. Ameliyat olmalarına engel teşkil edecek bir sağlık sorunu varsa sorunun ciddiyetine göre hekim ile hasta tüm detayları karşılıklı konuşup bir karar vermelidir. Bu gibi durumlarda taşlarla birlikte safra kesesinin de çıkartılması gerekir.
İleri yaşlarda tespit edilmiş ve herhangi bir şikayete yol açmayan safra taşları olgularında ve genel sağlık durumunda ciddi sorunları olan hastalarda ameliyat yapılmayabilir. Bu hastalarda safra kesesinin kasılmasını hafifletmek için hastaya bazı beslenme tavsiyelerinde bulunulur. Bu sayede safra kesesi taşından kaynaklı sorunların yaşanma olasılığı azaltılır. Ameliyat gerektiren fakat genel sağlık durumu cerrahi operasyon için elverişli olmayan hastalarda safra kesesi taşının neden olduğu komplikasyonlar cerrahi olmayan yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılır.
Safra kesesindeki taşın ilaçla eritilmesi gibi bir tedavi yöntemi söz konusu değildir. Bu gibi yaklaşımlar hastalar için sadece zaman kaybıdır. Safra kesesini almadan sadece taşları almak da teknik olarak mümkün olmakla birlikte tıbben hem daha tehlikeli hem de yararsızdır.
Herhangi bir semptom yaratmayan safra kesesi taşı olgularında nasıl bir yöntem izleneceği hastanın koşullarına göre şekillenir. Eğer hastanın genel sağlık durumu cerrahi operasyon için risk teşkil etmiyorsa safra kesesinin alınması tavsiye edilir. Zira ilerleyen aşamada taşlar semptomlara yol açarsa veya acil müdahale gerekirse bu defa ameliyatı zorlaştıracak farklı koşullar da meydana gelebilir.
Şikayetlere yol açmayan safra taşı olgularında kişi aynı zamanda diyabet hastasıysa veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanıyorsa safra kesesinin alınması gerekebilir. Çünkü bu hastalarda oluşabilecek safra kesesi taşı komplikasyonu hızlı ve şiddetli bir seyir izleyebilir hatta yaşamsal tehdit yaratabilir.
Safra Kesesi Taşı Nasıl Düşürülür?
Karaciğerin ürettiği safra sıvısının depolanmasını ve yağlı gıdaların sindirilmesini sağlayan safra kesesinde zamanla kolesterol ve bilirubin birikmesi zamanla taş oluşumuna neden olur Yanlış beslenme alışkanlıkları, yeterince su tüketmemek, hareketsiz yaşam tarzı ve bazı hormonal faktörler taş oluşma riskini beraberinde getirir. Safra kesesi taşlarının düşürülmesi istenen bir durum değildir. Kanala düşen safra taşlarının, böbrek taşında olduğu gibi vücuttan sorunsuz atılması çok nadiren mümkün olur. Taşın kanalda bir yerlerde sıkışması karaciğer veya pankreas bezinde çok ciddi hasarlara yol açabileceği gibi ölümcül sonuçlar da doğurabilir. Bazı doğal kürler ve benzeri bitkisel yöntemler safra tuzlarının yoğunluğunu ve safra içindeki kolestrol düzeyini etkileyerek taş oluşıumunu azaltabilir ancak bu tedavilerin de karaciğer ve bağırsak sistemleri üzerinde önemli yan etkileri olabilir. . Bu nedenle bu gibi yöntemlerin sadece doktor tavsiyesi ile ve doktor gözetiminde uygulanması gerekir. Aksi halde beklenmeyen olumsuz tablolarla karşılaşılabilir. Unutmamak gerekir ki her yöntem her insanda aynı sonuçları doğurmayabilir. Bu yüzden her tedavinin kişiye özel planlanması gerekir.
